Dù ngành du lịch hiện vẫn tăng trưởng tốt, nhưng cũng đã xuất hiện những hệ lụy mà giới quản lý du lịch Thái Lan cảm thấy cần phải thay đổi, gần đây nhất là tuyên bố làm sạch hình ảnh du lịch “lạc thú” cùng hiện tượng “tour 0 đồng” đến từ Trung Quốc.
1. Thế nào là tour giá rẻ, tour 0 đồng?
Tour 0 đồng (The zero-fee tour) là hình thức khách du lịch mua tour được cho là không mất phí của các hãng lữ hành bán sỉ tour trọn gói. Gói dịch vụ thông thường bao gồm: chi phí vận chuyển, ăn ở cùng với một khoản phí cho chính nó. Và với tour 0 đồng, khoản phí cho chính nó trên danh nghĩa là bằng 0. Thực tế thì các công ty này sau đó thu lại phí thông qua hướng dẫn viên du lịch, hay hoa hồng từ các cửa hàng mua sắm, giải trí được chỉ định trong tour.
Hình thức tour du lịch không phí sáng tạo này xuất hiện lần đầu tiên ngay sau khi dịch SARS năm 2003 xảy ra. Lo ngại dịch bệnh làm số khách du lịch giảm đáng kể. Khi có sự sụt giảm mạnh trong thị trường, những người ở Hong Kong, Singapore đã không tính phí đối tác kinh doanh Trung Quốc của họ. Nhưng tính hoa hồng mua sắm cao để bảo đảm thu nhập của mình.
Khác với tour thông thường, tiền túi từ khách hàng không được chia đều cho các thành phần tham gia chuỗi cung ứng dịch vụ, mà nó đi một vòng rồi tập trung lại túi của chính các hãng lữ hành bán sỉ tour (thường là các hãng Trung Quốc).
2. Sự thất vọng của khách du lịch khi đi “tour 0 đồng”
Những công ty du lịch Trung Quốc luôn mời gọi khách bằng các gói du lịch giá rẻ, thậm chí là 0 đồng. Đổi lại, các du khách lựa chọn tour này buộc phải nghỉ ngơi, tham quan và mua sắm ở những địa điểm có giá "trên trời" nằm trong mạng lưới kiểm soát nghiêm ngặt do công ty lữ hành Trung Quốc chỉ định.
Theo tờ Nikkei Asian Review, những du khách Trung Quốc đi theo nhóm tour “0 đồng” thường bị bẫy khi đến Thái Lan. Một nhân viên công ty du lịch Thái Lan giấu tên cho biết nếu các du khách Trung Quốc trong tour “0 đồng” tự ý tách đoàn hoặc mua sắm ở cửa hàng không phải do công ty lữ hành Trung Quốc chỉ định thì họ sẽ bị mắng và đôi khi không được nhận chìa khóa phòng nghỉ. Đối với hầu hết du khách, tour "0 đồng" này thường mang tính chèn ép nhiều hơn là sự thoải mái tận hưởng khi đi du lịch.
Ngoài ra, Thái Lan đã chịu nhiều thiệt hại về mặt tài chính với các tour du lịch này bởi doanh thu từ mua sắm của du khách thường đổ về những công ty lữ hành Trung Quốc chứ không phải Thái Lan.
3. Nói không với "tour 0 đồng"
Du lịch ngày càng trở nên quan trọng đối với Thái Lan vì đây là nguồn chủ lực cho sự tăng trưởng kinh tế của đất nước này. Trong khoảng từ năm 2012 đến năm 2016, số lượng du khách Trung Quốc đã tăng gấp ba lần cả về số lượng lẫn doanh thu, chiếm 1/3 tổng số du khách nước ngoài đến Thái Lan.
Kể từ tháng 9/2016, Thái Lan bắt đầu tiến hành chiến dịch truy quét các "tour 0 đồng" từ Trung Quốc và đã có tác dụng ngay tức thì. Chính phủ Thái Lan quy định, mỗi du khách đặt tour trọn gói đến Thái Lan phải ở mức tối thiểu 1.000 baht (tương đương 30 USD). Việc đặt phòng khách sạn của du khách Trung Quốc tới Thái Lan vào dịp Tết Nguyên Đán vừa qua (28/1 đến 2/2), tháng cao điểm về du lịch đã giảm tới 1/3.
Theo công ty TNHH D Land Holiday chuyên phục vụ khách du lịch Trung Quốc, số lượng đặt phòng chỉ là 300 so với 800 của Tết Nguyên Đán năm ngoái. Các nhóm khách sạn khác, bao gồm cả khách sạn Central Plaza Pcl, cho biết các đơn đặt phòng của Trung Quốc đã giảm. Công ty TNHH Tristar Floating Restaurant có sáu tàu du lịch cho khách du lịch Trung Quốc - hiện nay chỉ hoạt động một chuyến.
Ông Chanapan Kaewklachaiyawuth, Tổng thư ký Liên hiệp Du lịch Thái Lan - Trung Quốc cho biết: "Chúng tôi không chuẩn bị cho điều này". Thực tế, số lượng khách du lịch Trung Quốc giảm 30% trong tháng 11 so với cùng kỳ năm trước, mức thấp nhất trong vòng hơn hai năm. Theo các nhà điều hành tour, một trong những nguyên nhân khiến số lượng khách du lịch giảm là do một tháng tang lễ sau cái chết của vua Bhumibol Adulyadej vào ngày mùng 13/10/2016.
Cơ quan du lịch Thái Lan dự đoán, khách du lịch Trung Quốc vào dịp Tết Nguyên đán 2017 giảm 7,7%. Thay vào đó, lượng du khách từ các nước khác lại tăng 3,9%. Mặc dù vậy, Thái Lan vẫn tin rằng, hành động siết "tour 0 đồng" sẽ được thực hiện triệt để và đối tượng khách chịu chi của Trung Quốc tới Thái Lan sẽ tăng vào năm 2017.
4. Thái Lan bắt tay với Trung Quốc xóa sổ "tour 0 đồng"
Các cơ quan du lịch Thái Lan và Trung Quốc đang hợp sức để kiềm chế các "tour 0 đồng". Các tour này từng gây tranh cãi ở Thái Lan. Mặc dù lượng khách du lịch Trung Quốc tăng lên nhưng toàn bộ số tiền tiêu của du khách đều lọt vào tay các nhà khai thác bất hợp pháp ở Trung Quốc. Những người đi du lịch trong các "tour 0 đồng" thường được mời chào chỉ phải mua vé máy bay đi lại, còn tiền ăn ở, khách sạn giá 0 đồng. Tuy nhiên, họ bị cấm mua hàng tại các cửa hàng hoặc nhà hàng không thuộc chương trình. Đó là cách các nhà điều hành du lịch bất hợp pháp của Trung Quốc giành được khoản hoa hồng lớn, bù cho số chi phí họ bỏ ra.
Chỉ một tháng sau khi ban hành quyết định kiểm soát "tour 0 đồng", Bộ trưởng Du lịch và Thể thao Thái Lan Kobkarn Wattanavrangkul đã tới Bắc Kinh ký biên bản thỏa thuận hợp tác phát triển du lịch. Bà cho biết: "Ngành du lịch của chúng tôi đang phát triển đến mức chúng tôi nhận thấy nếu muốn phát triển hơn nữa, chúng tôi phải nhìn nhận nó thông qua việc các doanh nghiệp và đất nước của chúng tôi nhận được những lợi ích mà họ xứng đáng được hưởng. Bangkok sẽ ký kết bản ghi nhớ với Cục Du lịch Trung Quốc để nâng cao chất lượng và lợi ích của dịch vụ cho khách du lịch từ cả hai nước."
Theo thỏa thuận này, hai nước sẽ thành lập một ủy ban chung để nâng cao chất lượng du lịch. Ủy ban sẽ bao gồm thư ký vĩnh viễn của Bộ Du lịch Thái Lan và phó chủ tịch của chính quyền du lịch Trung Quốc gặp các nhà điều hành tour Trung Quốc vào ngày 14/10/2016 để giải thích các quy tắc.
Hai nước cũng sẽ chia sẻ tên của hướng dẫn viên du lịch bị liệt vào danh sách đen. Hầu hết các "tour 0 đồng" đều có các hướng dẫn viên du lịch Trung Quốc ít kiến thức về lịch sử và văn hoá Thái Lan. Bộ Du lịch Thái Lan cũng sẽ giúp đào tạo hướng dẫn viên Trung Quốc.
Ngay từ năm 2013, Cục Du lịch quốc gia Trung Quốc đã tập trung chỉnh đốn tour giá rẻ và tour 0 đồng, nhưng vẫn chưa tìm ra được giải pháp tối ưu. Theo Điều 46 của Nghị định quản lý lữ hành của Trung Quốc, hợp đồng tour phải liệt kê chi tiết số lượng điểm mua sắm trong chương trình tour và phải thông báo rõ cho khách. Công ty nào có hành vi lừa dối, ép buộc khách mua sắm sẽ bị phạt rất nặng, từ 100.000 đến 500.000 NDT, tước thẻ với hướng dẫn viên, trưởng đoàn, tước giấy phép với doanh nghiệp.
5. Các tour phải thích nghi
Trước sự sụt giảm du khách Trung Quốc sau vụ siết "tour 0 đồng", Thái Lan dự báo rằng số lượng du khách Trung Quốc sẽ phục hồi, đạt 9.000.000 vào cuối năm 2017. Theo Cục trưởng Cục Du lịch Thái Lan Yuthasak Supasorn, với doanh thu từ Trung Quốc sẽ tăng hơn 14% trong năm nay, đạt khoảng 500 tỷ baht. Ông nói: "Đây chắc chắn là một sự thay đổi, nhưng các nhà khai thác Thái Lan có thể thích nghi."
Về tổng thể, Thái Lan dự kiến doanh thu du lịch sẽ tăng 8,5%, đạt gần 50 tỷ USD - tăng hơn gấp đôi so với dự báo tăng trưởng kinh tế nói chung. Mặc dù khách du lịch Trung Quốc đã giảm, số lượng khách du lịch từ các nơi khác vẫn tiếp tục tăng. Trung tâm Plaza cho biết việc đặt chỗ tăng lên từ Nga, cho dù nhiều tour của Trung Quốc hủy bỏ hợp đồng.
Công ty TNHH Nhà hàng Tristar Floating đang tìm kiếm các thị trường mới ở Đông Nam Á như Indonesia, Việt Nam, Philippines và Myanmar, Chủ tịch công ty Vichai Tanasopananont phát biểu trên truyền hình.
Ông Thanavath Phonvichai, giáo sư kinh tế thuộc Đại học Thương mại Thái Lan, cho biết: "Các gói hàng giá rẻ không mang lại thu nhập cao và các doanh nghiệp sẽ cần phải thích nghi. Nó sẽ dần dần được cải thiện."
Bên cạnh việc khống chế các "tour 0 đồng", Thái Lan lại chào đón các "tour 3 đồng". Đó là các tour tự túc của các bạn trẻ Trung Quốc. Họ thông thạo tiếng Anh và dùng điện thoại thông minh để đặt phòng khách sạn và các dịch vụ khác qua mạng Ctrip.com, một dịch vụ du lịch trên mạng khá phổ biến ở Trung Quốc. Họ là tương lai của ngành du lịch thế giới, có tri thức và chịu chi.
Bà Kobkarn Wattanavrangkul, Bộ trưởng Du lịch và Thể thao Thái Lan cho biết, "du khách 3 đồng" Trung Quốc chiếm khoảng gần 60% trong tổng số 8,9 triệu khách du lịch Trung Quốc đến Thái Lan vào năm 2016. Nó đánh dấu một xu hướng mới của ngành công nghiệp du lịch rộng lớn bởi vì những khách du lịch đó ở lại và tiêu nhiều tiền hơn.
Theo số liệu chính thức, đây chính là làn sóng sẽ giúp đẩy tổng lượng khách quốc tế đạt kỷ lục 32,5 triệu vào năm 2016, tăng 8,8% so với năm trước. Doanh thu du lịch của Thái Lan đạt khoảng 46,5 tỷ USD vào năm 2016, tăng 15,2% so với năm 2015, đảm bảo rằng ngành này tiếp tục chiếm 10% tổng sản phẩm quốc nội.
Hãy nói không với "tour 0 đồng" của Trung Quốc và tham gia tour Thái Lan của Viet Viet Tourism chính là cách du khách tận hưởng một chuyến du lịch đúng nghĩa.
